Almanya'da iktisadi ahlak dersi

Küresel finansal kriz bir süredir ‘kapitalizm’i tartışmaya açtı. ‘Kâr hırsı’, ‘ahlâki değerler’ başta iktisatçılar olmak üzere bir çok akademisyen, siyasetçi ve birçok kesiminin gündeminin ilk maddeleri arasında yer alıyor. Almanya’nın Witten-Herdecke Üniversitesi, öğrencilerine iktisadi ahlâk dersi de veriyor. Kâr ile vicdan arasında çelişki olmaması gerektiği tezini savunan öğrenciler kapitalizmin ilkelerini sorguluyorlar. Witten-Herdecke Üniversitesi’nin öğrencileri küresel finans krizinin ortaya attığı en önemli konulardan olan ahlâki kuralların şirketlere nasıl benimsetilebileceğini tartışıyor.
Şirket çalışanlarından bilinçli şekilde etik kuralların dışına çıkmamalarının istenebileceğini söyleyen de var, bu yöntemin tutmayacağını düşünenler de. Çalışanlara, ‘nerelerde sorunlar görüyorsunuz, nasıl daha iyisini yapabiliriz?’ diye soran ve çalışanların yararlı teorik ve pratik önerilerine prim ödeyen şirketlerin sayısı artmaya başladı.

Etik işletmecilik dersleri
Tartışmanın konusu, özel bir şirkette yönetimin personele, çalışanların da birbirlerine nasıl davrandıkları. Şirket yönetiminin sözüne sadık olup olmadığı ve yönetim kurulu kararlarının ne ölçüde şeffaflaştırılabileceği ele alınıyor.

Bu tartışmada, işletme personelinin ve yönetiminin etik davranış kurallarını belirleyen Alman Şirket Yönetimi Kılavuzu esas alınıyor. Öğrenciler, kılavuzdaki kuralların sürekli gözden geçirilip yenilenmesi gerektiği görüşünü paylaşıyor.

Özel Witten-Herdecke Üniversitesi’nin iktisat fakültesine devam eden gençlere bu öğretim dalı dışındaki sanat, tiyatro ve felsefe gibi derslere de devam edip genel bilgi ve kültürlerini genişletmeleri şart koşuluyor. Amaç öğrenim dallarıyla ilgisi olmayan ama genel bilgi dağarcığını büyütüp bilgi edinme yoluyla sosyal vicdana erişilmesini sağlayan akademik bir model oluşturmak. Öncelikle iktisat ve işletme okuyan gençlerin sosyal angajmana yönlendirilmesine ağırlık verdiklerini belirten Witten-Herdecke Üniversitesi öğretim üyelerinden Profesör Aleksander Brink bu okulda etiğin son derece önemli olduğunu belirtiyor. Etik kurallarla bağlantılı eğitimin hâlâ bir istisna olduğunu söyleyen Brink, son yıllarda özel şirketlerin bu alanda adımlar atmaya başladığını ve yüksek okullarda da iktisat ve işletmecilik etiği derslerinin müfredat programına alındığını anlatıyor.

Bu alanda isim yapmış çoğu bilim adamı konuyu derinlemesine işleyen Witten Herdecke Üniversitesi’nden diploma almış. Genel anlamda ahlâk ve ticari etik, bu özel üniversitenin başarılı öğrenciler yetiştirmesinde belirleyici rol oynuyor.

‘Etik sadece bilim değildir’
Öğrenci seçimindeki mülakatlarda ticari dürüstlük ve ahlâk kurallarına önem veren öğrenci adayları tercih ediliyor ve iş hayatında etik kuralları ikinci derecede rol oynasa da, bu okuldan diploma alanlar meslek hayatında son derece başarılı oluyorlar.

Profesör Brink, etiğin sadece felsefik bir bilim alanı olmaktan çıkıp, iş hayatında uygulanmaya başlamasından memnun: “Kanımca çoğu şirket etiğin önemini kavramadı ve halkla ilişkilerde ustalık göstermek suretiyle bu açığı kapatabileceğini düşündü. Ama öyle olmadığı çabuk anlaşıldı. Ticari etik artık başarı ve ayırt etme kriteri haline geldi. Öğrencilerimiz de özel şirketlerin boş vaatlerde bulunmayıp, sloganlarına ve tanınma özelliklerine uygun iş yapmasına büyük önem veriyor.”