Kocaoğlu'ndan Körfez Müjdesi

Başkan Kocaoğlu, dört yıldır hazırlıkları süren, İzmir Körfezi’ni tertemiz hale getirecek projesini Milliyet Ege aracılığı ile açıkladı

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, dört yıldır hazırlıkları sessiz sedasız süren, önceki hafta başlatılan bilboard tanıtım kampanyasında “Körfezde denize giriyorduk, yakında torunlarımla gireceğim” başlıklı afişle ilk ipuçlarını verdiği Büyük Körfez Projesi’nin ayrıntılarını Milliyet Ege’ye açıkladı.

Projeye göre, İzmir Körfezi’nin kuzey bölümünde, Mavişehir-Bostanlı açıklarındaki çok sığ kesimde derin bir kanal açılarak su sirkülasyonu sağlanacak. Körfeze yılda 2,5 milyon ton alüvyon taşıyan delerelerin ağzından ve diğer bölgelerden özel makinalarla alınacak dip çamuru pompa ve basınçlı boru hattıyla Çiğli Arıtma Tesisleri’ndeki lagünlere taşınacak.

İşte Kocoğlu’nun, İzmir’in çevre korumada dünya tarihine geçmesini sağlayacak projesinin ayrıntıları:

Milliyet Ege: Afişlerde görüyoruz; belli bir yaştaki insanlar “körfezden denize giriyorduk. yakında torunlarımızla gireceğiz” diyorlar. İzmir Körfezi için düşündüğünüz şey nedir?

Aziz Kocaoğlu: Hep beraber yaşadık, körfez kahverengiydi. Koku başlamıştı. Planlanması çok eski ama büyük kanal projesinin açılışı rahmetli başkanımıza nasip oldu. Önceki başkanlarımızın da çok büyük emeği var. Koku gitti ama bu sistemin sürekli bakımı ve eksikliklerinin giderilmesi, körfezin aşama aşama rehabilite edilmesi gerekiyor. 16 dereden zehirli madde akarken körfezi temizleyemezsin. Büyük kanal projesi verimli olmaya başladığında biz diğer aşamaya geçtik. Yaklaşık dört senedir üniversitelerle iş adamlarıyla körfezi nasıl 60-70 yıl öncesine döndürürüz onu araştırmaya başladık. Körfezdeki kirliliğin ağır metal olup olmadığını her noktanın derinliği gibi verileri oluşturmaya çalıştık. Bu çalışmalar Dokuz Eylül Üniversitesi ile devam ediyor. Şu anda 2 proje üzerine çalışıyoruz. Körfezdeki sirkülasyonu sağlamaya yönelik proje üzerinde bir simülasyon çalışmamız var. Bir de ağır metal birikiminin nerelerde olduğunu belirleyeceğiz. Su örneklerinde ağır metale rastlamadık. Çamurlu su örneklerinin sonuçlarını ise DEÜ’den bekliyoruz.

Derelerden çöp geliyor

Şu anda büyük kanal projesi mükemmel yürüyor. Körfeze kaçak yok. Zaten derelere de kanalizasyon bıraktırmıyoruz. Ancak 16 dereden sürekli alüvyon geliyor. Vatandaşlarımızın attığı ya da rüzgarın getirdiği çöpler, otomobil lastiğinden kanepeye kadar bir çok malzeme geliyor. Melez ağzını, Manda Çayı’nı ve Arap Deresi’ni sürekli temizliyoruz.

M.E: Bundan sonra körfeze insanlar girer girmez ayrı konu. Siz aslında körfezi stabil hale getirdiniz bu çalışmalarla.

A.K: Bostanlı vapur iskelesinden, suyun derinleştiği bölüme kadar 10-15 km’lik bir kanal. Tabii bir proje ve ÇED süreci gerekiyor. Burada esas kilit noktası hem limanın derinleştirilmesi hem de kuzeyden kanal açılması. Dere ağızlarının temizlenmesi için nasıl bir yöntem kullanacağız? Arıtma tesisi arazisini körfez çamurunun rehabilite edilmesi için kullanabiliriz. Körfeze doğru lotlar açılıp içine çamur basılacak. Su süzülerek körfeze gidecek. Geriye çamur kalacak. Yüzde 95’i alüvyon. Sadece liman içindeki çamurda ağır metal olabilir. Oranın çamuru başka bir özel lota basılacak. Daha sonra taş ocağına gömülecek.

M.E: Diğer lagünlerdeki toprak ne olacak peki?

A.K: Yağmurla bir sezon yıkandığında elimizde 1. sınıf tarım toprağı kalacak. İsteyenin arazisine toprağı olarak serilir.

Bu kadar büyük miktarda çamuru buraya nasıl getiririz? Bunun kepçeyle doldurup mavnayla taşınması zor. Melezden sabit bir boru döşeyelim; belli aralıklarla bir baca bırakalım. Bunu boşaltacağımız yere kadar götürelim. Yaklaşık 13-14 km basınca dayanıklı boru gerekiyor. Bir noktaya büyük bir pompa koyuyorsunuz. Melez’den, Karşıyaka’dan, Mavişehir’den verdiğiniz malzemeyi arıtma sahasındaki lotlara dökebiliyorsunuz. Sistem 365 gün çalışabiliyor.

22 günde bir kez devir

Körfezde balığın yaşaması için suda sirkülasyon olması lazım. Sirkülasyon yok. Su durgun. Güneyden giren suyu kuzeyden bir kanalla sirküle etmek durumundayız. Yapılan hesaplara göre 22 günde körfez suyunun tamamı tazelenecek. Bunu yaptığımız zaman burada balık da yaşayacak, körfez yüzülebilecek hale gelecek. Körfezin suyu cam gibi olacak. Yapılan hesaplara göre, körfez suyu 12 defa döndüğünde, yani yaklaşık 1 sene sonra denize girilebilir bir su ortaya çıkacak. Bir taraftan temizlerken bir taraftan da kıyıları rehabilite ediyoruz. Kepçeyi kaldırdığın zaman toprak çıkmıyor. Hepsini sıyırıp atıyoruz. Bunları tarasanız körfez oturduğu zaman havuz gibi olur.

“Önce projede taşları yerine oturtmalıydık”

Ben bu projede anlattığım noktaya 3 senede geldim. Bu bir emek sonuçta. Neyi nasıl çözeceğini, hangi kapasitede makine kullanacağını hesaplamak gerekiyor. Projenin taşları önce senin kafanda oturacak ki sonra insanlara anlatasın. Ancak Büyük Kanal Projesi olmazsa Büyük Körfez Projesi’nden bahsedemezsiniz. Önce onu tamamlamak gerekiyor. 16 dere lağım kanalı olmuş akıyor. Bu proje yüksek denetleme kurulunda görev olarak TCDD’ye verildi. TCDD’yle çalışırken bakan beyin masasında bir toplantı yaptık. Çalışmaya başlanmıştı. Bir noktaya geleceğiz ÇED ihalesine çıkacağız. DHL’daydı yetki. DHL ile Devlet demiryolları arasında bir yetki bölüşümü var.

Bu makine her zaman lazım

Hollanda ve Finlandiya’ya teknik ekipler gönderdik, incelemeler yaptırdık. Saatte 4 bin ton sıvı çamur alacak bir makineye ihtiyacımız var. Şartnamesini hazırladık. Bu proje yapılmasa da, ÇED?raporu alınamasa da elimizde böyle bir makine bulunsun istedik. Liman derinleştirilse de, dereler yeni malzeme getireceği için böyle bir makine bize her zaman lazım olacak.

Körfez balık deposu olacak

Bu sistem çalışmaya başladığında tarih boyunca çok büyük doğal balık üretimi yapılan İzmir Körfezi’nde, tekrar balık üretimine geçilecektir. EÜ Su Ürünleri Fakültesi’nin Homa Dalyanı’nda yaptığı balık üretim miktarı, her yıl dalyanın içi alüvyonlarla dolduğu için azaldı. Biz çevreyi koruma zihniyetimizi değiştirmek zorundayız. Korumak, kendi haline bırakmak, müdahale etmemek, onun yok olmasını beklemek değildir. Bugün eğer Homa Dalyanı’nı balık üretimine gerekli derinliğe ve su sirkülasyonuna getirebilirsek, burada eskisi gibi balık üretimi artacaktır. Eğer getiremezsek, burası da apartman yapılabilecek bir kara parçası olacaktır.”

Evimizden çıkıp denize gireceğiz

Projenin önünde herhangi bir engel görülmüyor. Proje, İzmir’in dünyada çevreyi koruyan, büyük körfezi kurtarmış, çevreci bir il olarak dünya tarihine geçmesini sağlayacak bir projedir. Bu, hepimizi kurtaracaktır, İzmir’i dünyanın önemli kentlerinden biri yapacaktır. İzmir, önümüzdeki dönem kalkınacaktır. İzmir Körfezi, adeta büyük bir dalyan olacaktır. İnsanlar, diğer dünya kentlerinde olduğu gibi evinden çıkıp denize girebilecektir.