Batı Nil Virüsü Nedir?

İlk kez 1937 yılında Uganda’nın Batı Nil bölgesinde bir insandan izole edilen bir virüstür. Bu virüsün ana rezervuar (taşıyıcısı) kuşlardır.

Geçen yıl İsviçre’de bu yılda Yunanistan’da görülmeye başlayan, hatta Manisa’daki ölümlerinde nedeni olduğu konusunda kuşkular bulunan ‘Batı Nil virüsü (West Nile Virus)’ hakkında bilgi almak üzere Vera Pest Kontrol Servisi’nden böcek uzmanı Derya Ulaşoğlu’na sorular yönelttik.

- Batı Nil virüsü nedir?

45-50 nm büyüklüğündeki bu virüs Flaviviridae familyasının Flavivirus cinsine aittir. Bu virüsün ana rezervuar (taşıyıcısı) kuşlardır. Bu kuşlardan kan emen özellikle sivrisinek ve keneler bu virüsü alarak insana ve diğer bazı memelilere taşıyor.

- Hangi ülkelerde görülür ve nasıl yayılır?

Cezayir, Fas, Romanya, Fransa, İtalya, Çek Cumhuriyeti , Tunus, Rusya, İsrail’de görülmüştür.Amerika’da is New York şehrinde 1999 yılında 62 vaka ile başlamış ve hızla diğer eyaletlere yayılmıştır. Başladığı yıl New York, New Jersey ve Connecticut’ eyaletlerinde 7 insan, 6 at ve yüzlerce kuş ölmüştür. Bunlar göçmen kuşlarla yayılabildiği gibi uçak içinde ve eşyalar arasında da taşınabiliyor.

- İnsandan insana geçiş nasıl olur?

Nadirde olsa kan ve organ nakli, hamile kadından bebeğine, süt emziren anneden bebeğine geçebiliyor.

- Isırıktan sonra belirtiler ne zaman başlar?

Belirtiler 2-15 gün içinde çıkıyor. Genel olarak 1-6 gündür.

- Bu virüse karşı aşı varmıdır?

Atlar için aşı geliştirilmiştir. İnsan ve köpek, vs. için yoktur.

- Amerika’da vaka sayısı nedir ?

2009 verilerine göre Amerika ve Kanada’da 30.000 kişi bu virüsü almış, bunlardan 1000 kişi ölmüştür. Ölüm oranı insanda ortalama % 3-15’dir;ancak atlarda ölüm oranı %30’lardadır.

- Hangi yaş grubu risk altındadır?

Vakalar izlendiğinde 50 yaş ve çok üzeri yaş grubu dağılımı mevcut. Manisa’da genç değilde orta yaş üstü insanların hastalanması dikkat çekicidir. Yine de tüm yaş grubu insanlar dikkat etmelidir. Örneğin Amerika’da farklı yaş grubunda (örneğin 6 yaş) nadirde olsa vakalar vardır.

- Ne tip belirtiler vardır, tedavisi varmıdır?

Bu virüse özgü spesifik belirtisi yoktur. Ani başlayan ateş, kas ağrısı, bulantı, yorgunluk, halsizlik, kızarıklık, kusma, İshal, nörolojik problemler, hafıza kaybı, koma, lenf bezlerinde şişme, boyun tutulması, oryantasyon bozukluğu, birbirine karıştırma durumu, menenjit vs. görülebilir. Spesifik tedavisi yoktur. Destek tedavisi yapılması gerekir.

- Hangi sivrisinek ve kene türleri taşıyor?

Amerika’da 21 farklı sivrisinek türünün taşıdığı tespit edilmiştir. Özellikle ‘Culex pipiens’ çok önemli vektör olarak öne çıkıyor. Bu sivrisinek türünün kan emmek için kuşları tercih etmesi de önemli faktördür.

- Hangi kanatlılar taşır?

Karga, ördek, güvercin, martı başta olmak üzere çok çeşitli kuş türleri ve tavuk bu virüsü taşıyabiliyor.

- Diğer memelilerde durum nedir?

Koyun, hamsters, fare ve bazı maymun türlerinde görülürken domuz, köpek, tavşan virüse dayanıklılık gösterebilmekte hatta simptom bile oluşmuyor. Buna rağmen çok sık olmasada belirti gösteren köpek ve kedi vakaları vardır.

- Manisa’da salgın gibi artış olmaması nedeniyle nil virüsü olmadığı düşünülüyor, siz ne düşünüyorsunuz?

Bana göre bu sayı artmasada ‘batı nil virüsü’ olmuş olabilir. Amerika’daki verilerde bu sonuca ulaşmak mümkün. Amerika’daki verilerde Connecticut eyaletinde 1999-2009 yılları arasındaki vaka sayısı 69, sadece 2008 yılında 8 vaka varken, 2003 yılında 17 vaka var.2009 ‘da hiç görülmemiş. Bu 69 kişinin üçü ölmüş. Bazı yıllar görülmese de yine sonraki yıllar vaka çıkabilir.

- Amerika’da bu virüse karşı ne tip çalışmalar yapılıyor?

Nitekim Amerika’da Connecticut Agricultural Experiment Station(CAES)’ 1998-2009 yılları arasında 1.7 million sivrisinek üzerinde test yapmışlardır. Sadece 2009 yılında 200,000 sivrisinek test yapılmıştır. Sivrisenekler kurulmuş tuzaklar ile yakalanmaktadır. Bunlar her yıl rutin virüs testine tabi tutuluyor. Bu uygulama bizde de vakalar olmasa da başlamalıdır.

- Sivrisineklerin yaşam döngüsü nasıldır, temel özellikleri nedir?

Sivrisineklerin yaşam döngüsü yumurta, larva, pupa, ergin dönemlerinden oluşur. İlk üç aşama sucul ortamda geçerken, ergin sivrisinek karada yaşar. Ergin sivrisinek uçma yeteneğine sahiptir.

Yumurta döneminden ergin olmaya kadar geçen süre 9-14 gündür. Ergin sinek 2-6 ay yaşar. Bir sivrisinek dişisi bir defada türlere göre değişmekle birlikte 35-450 yumurta bırakabilir.

Sivrisinekler yumurtalarını durgun suya bırakırlar. (yosunlu, sığ sular, durgun sular, lağım ve kanalizasyonlar, bataklık ve taban suları, su birikintileri)